Komplo teorisinin doğasını ve bu teorilerden korunma yöntemlerini anlatan “The Conspiracy Theory Handbook”, “Komplo Teorisi El Kitabı” adıyla Türkçe‘ye kazandırıldı.
Bristol Üniversitesi Psikolojik Bilimler Okulu’nda Bilişsel Psikoloji Bölümü başkanı olan Avusturyalı psikolog Stephan Lewandowsky ve Center for Climate Change Communication ve Mason Üniversitesi’nde araştırma görevlisi olan John Cook’un birlikte hazırladığı “Komplo Teorisi El Kitabı” (The Conspiracy Theory Handbook), Teyit.org ekibinin katkılarıyla Türkçeye çevrildi.
Mart 2020 yılında basılan el kitabı, farklı dillerde okuyucusuyla buluşurken kitabın Türkçe çevirisi de yayıma girdi. Kitap komplo teorilerinin doğasını ele alırken; komplo teorilerinin neden popüler olduğu, nasıl ortaya çıktıkları, ne tür zararlara neden oldukları, komplo teorilerinden nasıl korunmamız gerektiği gibi konuları inceliyor.
“GERÇEK KOMPLOLARI VE KOMPLO TEORİLERİNİ AYIRT ETMEK”
İnsanlığın yaşadıkları olaylara karşı verdikleri tepkinin yanında, olayları araştırmak, kanıtları incelemek, bir hipotez üretmek ve üretilen hipotezin doğruluğunu ispatlamak gibi bilimsel yöntemlerle ortaya çıkarabileceği ‘gerçek’ komplolar yerine kesin kanıtlara dayanmayan, çelişkili anlatıların oluşturduğu hayali komplolar yaratmanın toplumlar üzerinde daha yaygın bir eğilim olduğunu ortaya koyan araştırmacılar, gerçek komplolar ve komplo teorilerini ayırt edebileceğimiz tipik özellikleri ortaya koyuyor.
Sağlıklı şüphecilik, kanıtlara duyarlılık, tutarlılık için çaba göstermekle gerçek komplolara ulaşmanın genel özelliklerini ortaya koyan araştırmacılar, ağır basan şüphe, kanıtlara duyarsızlık ve çelişkinin ‘hayali komplolara’ davet ettiğini söylüyor.
“KOMPLO TEORİLERİ NEDEN BU KADAR POPÜLER?”
Komplo teorilerine inanmanın ve komplo teorilerini paylaşmanın birçok nedeni olduğunu söyleyen araştırmacılar; güçsüzlük hissi, tehditlerle başa çıkmak, olası görünmeyen olayları açıklamak ve ana akım siyasi görüşe karşı çıkmak için söz konusu teorilerin üretildiğini, bunlara inanıldığını ve paylaşıldığını söylüyor.
Bunun yanı sıra sosyal medyanın komplo teorilerini yayma konusunda bir büyüteç işlevi gördüğünü belirten araştırmacılar, “Geleneksel eşik bekçilerinin eksikliği, yanlış bilgilerin internette doğru bilgilerden daha çok ve daha hızlı yayılmasının nedenlerinden biridir” diyerek sosyal medya üzerindeki sahte hesap veya botların komplo teorilerini yaymakta bir numaralı aktörler olduğunu söylüyor.
“KOMPLO ODAKLI DÜŞÜNMENİN YEDİ ÖZELLİĞİ”
İngilizcede ‘komplo’ anlamına gelen ‘conspiracy’ sözcüğünün başı yani ‘Conspir’ kullanılarak oluşturulan yedi özellikle araştırmacılar, komplo odaklı düşünmenin nasıl gerçekleştiğini ve nelere dayandığını ortaya koyuyor.
Komplo odaklı düşünmenin yedi özelliği arasında çelişkili görüşlere sahip olma, ağır basan şüphe, kötü niyet, bir şeylerin yanlış olması gerektiğine olan inanç, zulüm gören kurbanlar, kanıtlara bağışıklılık, rastgeleliği yeniden yorumlama gibi özellikler bulunuyor. Her bir özelliğin ne anlama geldiğini ve nelere yol açtığını ortaya koyan araştırmacılar, komplocuları anlamamıza ve onlardan korunmamıza karşı da önlem almamızı sağlıyor.
Birden fazla başlıkta komplo teorilerinin doğasını inceleyen “Komplo Teorisi El Kitabı”nın Türkçe çevirisini ücretsiz bir şekilde buradan okuyabilirsiniz.
