Siber güvenliği sosyal bilimler açısından ele alan akademik çalışmalar dünyada artarken Türkiye’de henüz yeterli seviyeye ulaşamadı. Hala Türkçe yayın sayısı bir elin parmağını geçmediği gibi, ülkemizdeki akademisyenlerin bu konuda uluslararası yayın yapması da henüz olağan bir olay haline gelmedi.

Çeşitli üniversitelerde siber güvenlikle alakalı konularda yüksek lisans ve doktora tezleri yazılıyor fakat bu çalışmalar bireysel girişimler ve insiyatiflerin ötesine geçmiyor.  Siber güvenlik temalı Türkçe bir kitabın basılması gittikçe artan bir ihtiyaç olarak özellikle Anadolu’daki üniversitelerde hissediliyor. Bu eksikliğin nasıl aşılabileceğini tartışma imkanı bulduğumuz hocalar, kaliteli yayınların artması için üniversitelerin lisans ve yüksek lisans müfredatlarına siber güvenlik derslerinin açılmasını öncelikli gereklilik olarak işaret ediyorlar.

Geçtiğimiz günlerde (29 Kasım) Sakarya Üniversitesinde fikirlerimi arz etme imkanı bulduğum Siber Güvenlik ve Uluslararası İlişkiler Konfernasından sonra üniversitede ders veren hocalarla sohbet ederken, söz yine aynı konuya geldi. Sakarya Üniversitesi Ortadoğu Araştırmaları Merkezi hocalarından Yıldırım Turan siber güvenlik çalışmalarının gün geçtikçe genişlediğine dikkat çekerek, bir an önce çalışmalara başlamanın gerektiğini belirtiyor. Doktora seviyesinde siber güvenlik konusunda çalışmak isteyen öğrencilerinin varlığından bahsediyor. Fakat bireysel insiyatiflerin ötesinde süreklilik kazanmış siber güvenlik çalışmaları için Turan hoca da ders açılmasının altını çiziyor. Siber güvenlik genelinde, stratejik siber güvenlik özelinde ders açılmadığı sürece; yapılan akademik çalışmalar fikri anlamda kendinden öncekilerden kopuk olacağı için bu konuda bir akademik tartışma ortamı oluşmaması riski oldukça yüksek.

Tabi ki ders açmak ‘haydi’ deyince olacak birşey değil. Kapsamlı bir okuma listesinin hazırlanmasının yanı sıra konu siber güvenlik gibi multi-disipliner bir konu olduğunda farklı zorluklar da ortaya çıkıyor. Cevaplanması gereken konulardan bir tanesi dersin hangi bölümde açılması gerektiği. Sosyal bilim eksenli, içerisinde güvenlik, hukuk ve strateji konularının ağırlıkta bulunacağı uluslararası ilişkiler bölümlerinde bu ders açılabileceği gibi, aynı zamanda teknik konuların ağırlıkta olduğu mühendislik fakültelerinde de açılabilir.

İkinci soru derslerin kimler tarafından verileceği konusunda yoğunlaşıyor ki bu soru aslında dersin içeriğinin nasıl olması gerektiğini de şekillendiriyor. Stratejik siber güvenlik denildiğinde her ne kadar sosyal bilimler ağırlıklı bir program aklımıza gelse de, temel teknik kavram ve konseptlere vakıf olmadan konuyu geniş bir vizyonla değerlendirmek mümkün olmayacaktır. Temel teknik kavramların anlatılması gerekli olduğundan bu dersin iki veya daha fazla hoca tarafından verilmesine imkan tanıyan bir esneklik sağlamak optimum sonucu almanın yolunu açabilir. Teknik temel kavramları anlatabilecek hoca(ların) yanı sıra sosyal bilimlerin farklı dallarından, örneğin savaş hukuku alanında uzman bir uluslararası hukuk hocası veya güvenlikleştirme üzerine çalışmış bir siyaset bilimcinin verdiği dersler öğrencilerin siber güvenliği geniş boyutlarıyla kavramasında faydalı olacaktır.

Dünyanın önde gelen üniversitlerinde verilen siber güvenlik derslerinde de benzer bir yaklaşım benimsendeği görülebilir. Harvard Üniversite’sinde hazırlanan siber güvenlik dersinin müfredatına bakıldığında, bir yandan internet altyapısı hakkında genel bir görüş açısı sağlanırken diğer yandan savaş hukukunun kapsamında bulunan jus ad bellum / jus in bello gibi terimlere yer verildiği de görülür. Dersin bir bölümünde siber suç kavramı ele alınırken başka bir bölümünde ağların güvenlik zaafiyetleri üzerinde durulmaktadır.

Bildiğim kadarıyla stratejik siber güvenlik dersi Türkiye’de sadece TOBB Üniversitesinde açıldı. Geçen dönem verilen derste mühendislik öğrencilerine genel çerçevesiyle uluslararası ilişkiler ve uluslararası hukuk terimleri tanıtıldı. Farklı ülkelerin ulusal siber güvenlik politikaları ve stratejileri anlatıldı. Müfredatta siber uzaydaki temel aktörler ve internet yönetişimi, askeri alanda siber güvenlik ve siber-savaş, siber suç, siber espiyonaj ve siber terörizm, kritik bilgi sistem altyapılarının korunması gibi konular da bulunuyor.