Tüm dünyada pandemiyle birlikte artan internet kullanımı internet servis sağlayıcılar başta olmak üzere internet altyapı paydaşlarını zorlu bir süreç ile karşı karşıya bıraktı. Çevrimiçi geçirilen zamanın artışı ile internet ağ trafiğindeki yükselmenin Türkiye’deki şebekeyi yetersiz bıraktığı ortaya çıktı.
Konuyla ilgili bir açıklama yapan Bilgi Teknolojileri Kurumu (BTK), “Bu talep artışı şebeke altyapısını yetersiz bıraktı. Ancak ülkemizde de çalışmalarını sürdürdüğümüz 5G teknolojileri ile bu alanda hızlı bir gelişim ve değişim yaşanacak.” ifadelerini kullandı.
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Başkanlığı (BTK), pandemi sürecinin internet ağ trafiğinde talep artışına sebep olduğunu, eğlence ve internet uygulamalarına olan talebin şebeke altyapısını yetersiz bıraktığını belirtti. TBMM Dilekçe Komisyonu’na, “Sağlığa zararlı olması nedeniyle 5G teknolojisinin ülkeye gelmesinin engellenmesi” talebiyle 1999 kişiye ait 52 dilekçe gönderildi. Dilekçeleri işleme alan Komisyon konuyu BTK Başkanlığı’na sordu. BTK, geniş bir bilgilendirme notuyla 5G kapsamında yapılan çalışmaları şöyle aktardı:
“Pandemi sürecinde okullarda uzaktan eğitim sistemine geçiş yapılması, çoğu işyerinin çevrimiçi uzaktan çalışması ve evde geçirilen zamanda artış yaşanması beraberinde internet ağ trafiğinde talep artışına sebep oldu. Sabit altyapının ve mobil şebekelerin hız ve kapasite açısından son kullanıcıların taleplerini kesintisiz karşılayabilmesinin önemi bu süreçte bir kez daha ortaya çıkmıştır. Son kullanıcılar daha düşük gecikme ve yüksek hız ihtiyaç ve taleplerini ortaya koymaktadır. Ayrıca tüketiciler tarafından eğlence ve internet uygulamalarına olan talep ve teknolojinin hızlı gelişimi halihazırda kullanılan şebeke altyapısını yetersiz bırakmaktadır. Örneğin; uzaktan ameliyat, otonom sürüş ve milyarlarca bağlı nesneden bahsedildiğinde güvenilir ultra düşük gecikmelere gereksinim duyulmakta ve mevcut 4G şebekeleri yetersiz kalmaktadır.
2019 son çeyreğine göre mobil abone sayıları 2G için 1.8 milyon, 3G için 4.8 milyon, 4.5G için 74.2 milyon olarak gerçekleşmiştir. Türkiye’de akıllı telefon sayısı 2018 yılı sonunda 61.4 milyon iken bu sayı 2019 yılında yüzde 11.3 artarak 68.3 milyona ulaşmıştır. Küresel mobil sektörü son yıllarda 5G teknolojisine odaklanmıştır. 5G’nin yüksek veri hızı, düşük gecikme süreleri, daha fazla veri kapasitesi unsurları ile enerji, otomotiv, sağlık, enerji, kentleşme, tarım ve eğlence gibi endüstrilerde ciddi değişimlerin yaşanmasına olanak sağlaması beklenmektedir. Özel cerrahi işlemlerden, otonom araçlara kadar 5G, bu sektörlerin tümünde birkaç adım daha ilerlemeyi vadetmekte. 5G’nin tamamen mobil ve bağlantılı bir topluma olanak sağlaması ve sosyo-ekonomik dönüşümleri desteklemesi beklenmekte.”
HABERLEŞME TEKNOLOJİLERİ KÜMELENMESİ
130’dan fazla Türk üreticinin bir araya gelmesi ile Haberleşme Teknolojileri Kümelenmesi’nin kurulduğunu aktaran BTK, şu ifadelere yer verdi: “HTK üyesi firmalar farklı projeler kapsamında 5G ve ötesi teknolojilere geçişte mobil işletmecilerin ihtiyaç duyacağı donanım ve yazılım ürünlerini yerli ve milli imkanlar ile üretebilmek için çalışmalarına devam etmektedir. HTK üyesi firmaların yürütmekte olduğu ve TÜBİTAK tarafından finansal destek sağlanan ‘Uçtan Uça Yerli ve Milli 5G Haberleşme Şebekesi Projesi’ ile, 5G baz istasyonları, 5G çekirdek şebeke, 5G İş-Destek (OSS) yazılımları, 5G sanallaştırma platformu gibi 5G teknolojisine özel kritik şebeke donanım ve yazılımları geliştirilmesi hedeflenmektedir. Ülkemizde 5G teknolojisine yönelik halihazırda işletmeciler tarafından bir takım test ve deneme faaliyetleri yürütülmektedir.”
Bu konuda çalışan araştırmacıların desteklendiği belirtilirken “5G Vadisi Açık Test Sahası faaliyetleri kapsamında 5G ve Ötesi konularında ihtiyaç duyacağı nitelikli insan kaynağının yetiştirilmesine katkı sağlamak üzere 5G Vadisi tarafları olan BTK, Hacettepe, ODTÜ, Bilkent Üniversiteleri, Turkcell, Türk Telekom ve Vodafone işbirliği ile ‘5G ve Ötesi Ortak Lisansüstü Destekleme Programı’ uygulamaya geçirilmiştir. 5G ve Ötesi konularda Hacettepe, Bilkent ve ODTÜ’de yüksek lisans ve doktorasını yapan 39 araştırmacı öğrenci mobil işletmeciler tarafından desteklenmekte” denildi.
Siber Bülten abone listesine kaydolmak için formu doldurunuz
ABD’nin Çinli teknoloji devi Huawei’e ve şirketin finans müdürü aleyhine açtığı davanın tam kalbinde Hong Kong merkezli bir şirket yer alıyor.
ABD’li yetkililer, dev telekomünikasyon donanımı üreticisinin, söz konusu firmayı 2007 ile 2014 yılları arasında Amerika’nın İran’a yönelik ekonomik yaptırımlarını aşmak için kullandığını iddia ediyordu. Huawei, şirketi 2007’de sattığını belirterek suçlamaları reddediyordu.
Reuters ise Huawei ile Skycom Tech Co Ltd şirketi arasında Brezilya’da, gizli bağlantıları ortaya çıkardı. Reuters’ın bu ifşası, teknoloji devine ve aynı zamanda kurucusunun kızı olan şirketin finans müdürü Meng Wanzhou’ya karşı açılan davada ABD’nin elini güçlendireceğe benziyor. Brezilya’nın Sao Paulo eyaletinde kayıtlı olan kurumsal belgeler, Huawei ve Skycom’un ilişkilerinin, Huawei’nin 2007’de Skycom’daki hisselerini elinden çıkardıktan sonraki beş yıl boyunca da devam ettiğini ortaya koyuyor.
Brezilya ve Hong Kong’da kayıtlı kurumsal belgelere göre, Huawei’in diğer iki üst düzey yöneticisinin de 2007’nin sonlarına kadar, Skycom ile yakın bağları bulunmaktaydı. Ken Hu ve Guo Ping adlı her iki yönetici, hâlihazırda Huawei’in başkan yardımcılığını yapmakta. Ayrıca dönüşümlü olarak şirket başkanı olarak hizmet vermekteler. Şu anda Guo şirketin genel başkanlığını yapıyor.
Dava, Amerika’nın Çin ile genişleyen soğuk savaşında bir cephe olan Huawei’nin gücünü kontrol altına almak adına Washington’un yürüttüğü çok yönlü, küresel kampanyanın bir parçası. Amerika Birleşik Devletleri, 5G olarak bilinen yeni nesil mobil telekomünikasyon sistemlerinde Huawei ekipmanlarını kullanmamaları için müttefiklere lobi faaliyetleri yürütüyor. Washington, Çin’in bu teknolojiyi kritik altyapıya saldırmak ve istihbarat paylaşımını tehlikeye atmak için kullanabileceğini düşünüyor. Huawei ve Çin ise bu iddiaları şiddetle reddediyor.
ŞİRKET İLE İLİŞKİMİZ BİTTİ DEMİŞLERDİ
Huawei ile Skycom arasında olduğu iddia edilen ilişki, yüksek öneme sahip davanın tam merkezinde yer almakta. İddianamede, Huawei’in Skycom’u kontrolü altında tuttuğu ve İran’da ambargolu bir ABD bilgisayar ekipmanı elde etmek suretiyle Amerikan yaptırımlarını ihlal etmek üzere söz konusu şirketi kullandığı iddia ediliyor.
Huawei ve Meng, Huawei’in bir zamanlar Skycom’a sahip olmakla birlikte, şirketin daha sonraki süreçte mesafeli bir iş ortağı haline geldiğini iddia ediyorlar. Bununla birlikte, davaya ilişkin yakın tarihli bir mahkeme dosyasında, Meng’in avukatlarının Huawei’in “Skycom üzerinde belli düzeyde kontrol uyguladığını” kabul ettiği belirtiliyor.
TEK BAĞLANTI İRAN ÜZERİNDEN DEĞİL, BREZİLYA DA VAR
Reuters’ın yeni ortaya çıkarttığı bilgiler ise Huawei’in Skycom üzerindeki denetiminin Amerikalı savcılarının iddia ettiğinden daha fazla olduğunu ileri sürüyor. Kurumsal belgelere göre Skycom’un sahibi olduğu bir şirketi yalnızca savcıların ‘tek yönetici’ olarak tespit ettiği Meng’in değil, iki ilave Huawei yöneticisinin yönettiğini gösteriyor. Kayıtlar ayrıca, Huawei’nin Skycom üzerindeki kontrolünün sadece İran’a değil Brezilya’ya uzandığını ve Çinli teknoloji devinin şirketin hisselerinin tamamını sattığını iddia ettikten çok sonra da yaptırım ihlallerinin devam ettiğini gösteriyor.
Şimdiye kadar, Skycom’un yalnızca İran’daki ticari faaliyetleri kamuoyunun dikkatini çekmişti. Ancak Sao Paulo’da kayıtlı şirket belgeleri, Skycom’un 2002 ve 2012 yılları arasında Brezilya’da da az bilinen bir varlığının olduğunu gösteriyor.
Belgeler, Hu’nun o zamanlar yönetici olduğu Skycom’un Huawei Brezilya’da küçük bir hisse satın aldığı Mayıs 2002’de Sao Paulo’da olduğunu gösteriyor. Hu’nun LinkedIn profilinde, o sıralarda Huawei’nin Latin Amerika bölgesinin başkanı olduğu da belirtiliyor.
Hu daha sonra Brezilya’dan ayrılıyor ancak Skycom ile başka bir şekilde bağlantısı devam ediyor. Hong Kong şirket kayıtları, 2007 yılında Hu ve Guo’nun Skycom’un sahibi olduğu Huawei iştiraki Hua Ying Management Co Ltd’nin müdürleri olduklarını gösteriyor. Hua Ying, o yıl Skycom’daki hisselerini başka bir şirkete devretmiş. Meng ise o sırada Hua Ying’in kurumsal sekreteri olarak zikredilmişti.
ABD’de devam eden davada Amerikalı yetkililer tarafından kayıt altına alınan belgeler, hisse devrini sahte bir işlem olarak tanımlamakta ve Huawei’in Skycom’u “resmi olmayan bir yan kuruluş” olarak kontrol etmeye devam ettiğini iddia etmekte.
Hu, Guo ve Meng halihazırda Hong Kong şirket sicil kayıtlarında Hua Ying’in üç yöneticisi zikrediliyor. Hu Houkun olarak da bilinen Hu ve Guo’nun isimleri ABD’de devam eden davada geçmiyor. Zira, bu isimlerin Skycom ile bağlantıları ve Brezilya’daki faaliyetleri daha önce rapor edilmemişti. Huawei’in 2007’deki sözde hisse satışından sonra da devam eden İran’daki Skycom ile olan yakın bağlantıları daha önce Reuters tarafından belgelenmişti. Sao Paulo şirket sicil kayıtlarında yer alan Brezilya belgeleri, Huawei ve Skycom’un da Brezilya’da beş yıl daha yakın bağlantıda kalmaya devam ettiğini gösteriyor.
Örneğin, Temmuz 2008’de, Huawei Brezilya’nın o zamanki iki hissedarı olan Skycom ve Huawei Tech Investment Co Ltd.’nin her biri kendilerini Huawei Brezilya’da temsil etmesi için aynı Çinli kişiyi atadı. Belgeler ayrıca, o sırada her iki hissedar şirketin yönetim kurullarında görev yapan Meng’in atamalara izin verdiğini gösteriyor.
Siber Bülten abone listesine kaydolmak için formu doldurunuz
Huawei’ye kapılarını kapatan Avrupa ülkeleri bir yanda dursun, Bir Kuşak Bir Yol Projesi için önemli bir yedek parça olan Huawei, Afrika ülkeleri arasında oldukça talep görmekte. Afrikalı yetkililer Washington ile aynı güvenlik korkularını paylaşmıyor. Çinli şirket Afrika yönetimleri için ulusal güvenlik tehdidi oluşturmuyor.
İngiltere geçen ay Huawei’nin kullanımı konusunda yasaklamalarda bulunurken , Güney Afrika 5G hizmetlerini güçlendirmek için Huawei’den yararlanmayı tercih ediyordu. Güney Afrika Devlet Başkanı Cyril Ramaphosa’nın “5G istiyoruz ve 5G’yi nereden alabileceğimizi biliyoruz” tarzında bir yaklaşımı var. Bölgenin mobil ağı Rain, ilk bağımsız ticari 5G ağını Huawei ile işbirliği içerisinde piyasaya tanıtmıştı. Johannesburg, Cape Town, Bloemfontein ve Port Elizabeth gibi bölgelerde 5G’yi piyasaya sürmek isteyen Huawei, yerel telekom şirketi MTN Group ile ortak iş inovasyonu üzerine bir anlaşma imzaladı.
Siber Bülten abone listesine kaydolmak için formu doldurunuz
Barselona’da gerçekleşen 2019 Mobil Dünya Kongresi’nde anlaşmaya varan iki şirketin aslında 17 yıllık bir çalışma geçmişi mevcut. Huawei, MTN Group’un en önemli şebeke çözümü sağlayıcısı olarak biliniyor. Böyle bir anlaşma imzalamaları, ikilinin geleneksel ticaret ilişkisinin ötesinde stratejik olarak bir ortaklığa gittiklerinin göstergesi. Anlaşmanın içeriği ise, MTN Group’un B.R.I.G.H.T. stratejisinin ve dijital bir MTN’ye ulaşma vizyonunun uygulanmasında Huawei desteğinin sağlanmasından oluşuyor.
Huawei Denetleme Kurulu Yönetici Üyesi Li Dafeng, anlaşmanın gelecekte iki taraf arasındaki stratejik işbirliğini güçlendireceğini ifade etmiştir. Li Dafeng’e göre, Huawei’nin olağanüstü inovasyon, Ar-Ge ve yerelleştirilmiş hizmet yetenekleri, MTN Group’un pazardaki rekabet gücüne ve liderlik oluşturabilmesine katkıda bulanacak. MTN Group Operasyon Direktörü Jens Schulte-Bockum’a gelince, kendisi bölgedeki dijital uçurumun ortadan kaldırılabilmesi, insanların yaşamlarının iyileştirilmesi ve dijital MTN vizyonuna ulaşılması amacıyla Huawei ile çalışmaya oldukça istekli.
Afrika’daki diğer bir ülke olan Kenya, geçen sene ülkenin en büyük telekom şirketi Safaricom’u kullanarak, Huawei’nin yeni mobil internet teknolojisi için pilot testler gerçekleştirmişti. Kenya’nın mevcut durumda test ve denemeleri tamamladığı biliniyor. Bilgi, İletişim ve Teknolojileri Bakanı Joseph Mucheru, “Teknoloji söz konusu olduğunda politikalarımız ABD tarafından yönetilmiyor” şeklindeki açıklamasıyla, 5G’nin piyasaya sürülmesini durdurmayacağını ifade etmiştir.
Bölgedeki Lesotho, Mısır, Nijerya, Uganda, Senegal, Fas, Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve Gabon gibi ülkeler de pilot testler yaptı. Bu testlerde, çok daha hızlı indirme ve yükleme süreleri vaat eden 5G’yi deneyimleyen ülkeler, 5G hizmeti sunulması açısından farklı aşamadalar. Mısır 2019 Nisan ayında Huawei ile 5G üzerine görüşmeye başladı ve şirkete olan ilgisi ileriye dönük bir stratejik planlama içeriyor.
Nijerya’da Korona Paniği 5G’ye Engel Oldu
İlginç bir örnek olan Nijerya, 2019 Kasım ayında MTN altyapılı 5G ağı için ilk demosunu Abuja şehrinde tanıtmıştı. MTN Group’un, Güney Afrika’daki ağ denemesini beş dakikadan daha az gecikmeyle, saniyede 20GB’a ulaştırarak gerçekleştirmesi kendileri açısından övünülecek bir başarıydı. Bu başarı Nijerya’nın 5G’yi kullanıma sunma kararını diğer büyük şehirlerde de gerçekleştirmesini teşvik etmişti. Ancak 2020 Nisan ayında ortaya çıkan bir rapora göre, 5G ağının başlatılması ile korona virüs salgını arasında bir bağlantı olduğu iddia edildi. Bunun üzerine telaşlanan Nijeryalılar MTN Group’a verilen 5G lisansının iptal edilmesini istediler ve isteklerine ulaştılar. Çünkü İletişim ve Dijital Ekonomi Bakanı Isa Pantami, spekülasyon sebebiyle, 5G ağının konuşlandırılmayacağı açıklamasında bulundu.
Kuşak Yol Projesinde Huawei’nin Yeri
Sonuç olarak; mevcut gündemde Batı, Huawei’den vebalı gibi kaçarken, ABD-Huawei geriliminde maliyet açısından kazançlı çıkan bölge olan Afrika, teknolojik altyapısını geliştirmeye kararlı. Huawei ekipmanının Nokia, Ericsson veya Samsung gibi Avrupa markalarına kıyasla daha az maliyetli olduğu biliniyor. Afrika’daki nispeten yoksul ülkeler, maliyetin düşük olmasına önem verdikleri için Huawei’yi destekliyorlar. Ancak en önemlisi, Afrika ülkeleri Çin hükümetinin Afrika’daki Bir Kuşak Bir Yol Projesi için önemli bir alıcı konumunda. Dolayısıyla Huawei, devlet desteğiyle bu projeler için imtiyazlı finansman sağlıyor.
Analistler, Afrika ülkeleri fon sağlama konusunda zorluk çektikleri sürece, Huawei’nin Afrika’da birincil telekom sağlayıcısı olmaya devam edeceğini söylüyor. Diğer yandan Huawei, milyarlarca dolarlık bir yatırımın söz konusu olduğu Bir Kuşak Bir Yol Girişimi için bir iletişim sistemi inşa ediyor. Sonuç olarak Huawei, 5G bağlantısı sağlamada kilit rol oynayarak Afrika pazarındaki etkisini artırırken; Afrika ülkeleriyle karşıklı fayda ve yakın işbirliği politikasına sahip olan Çin ise, Bir Kuşak Bir Yol Girişimi için iletişim altyapısı oluşturma ve projelere fon sağlama aracılığıyla kıtadaki varlığını daha da sağlamlaştırma yolunda ilerliyor.
ABD ve Çin arasında ticaret savaşları ile başlayan ardından karşılıklı olarak tırmandırılan bir diplomatik gerginliğe dönüşen olaylar serisinin merkezinde teknoloji şirketleri bulunmaya devam ediyor.
ABD Dışişleri Bakanı Pompeo’nun TikTok yasağını gündeme almasının ardından ABD Dışişleri Bakanlığı, Çinli teknoloji şirketi Huawei’nin bazı çalışanlarına vize yasağı getirdi.
ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, yaptığı yazılı açıklamada, küresel düzeyde insan hakları ihlalleri işleyen rejimlere destek sağlayan Çinli teknoloji şirketlerinin bazı çalışanlarına vize kısıtlamaları ve ülkeye giriş yasağı uyguladıklarını duyurdu.
Vize kısıtlaması ve yasağının “Çin Komünist Partisi rejiminin insan hakları ihlalleri”ne destek veren bazı Huawei çalışanlarına uygulanacağını belirten Pompeo, şirketin, Çin hükümetinin gözetim silahı olduğunu, siyasi muhalifleri sansürlediğini ve Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ndeki “toplama kampları”na destek verdiğini ifade etti.
Siber Bülten abone listesine kaydolmak için formu doldurunuz
Huawei’in dünyayı daha “akıllı” bir yere hale getirme fikriyle yürüttüğü çalışmalarına bir yarışma programı eklendi. Yapay zeka algoritmalarının doğruluğunu arttırmaya yönelik yapılan 2020 DIGIX Global AI Challange yarışmasında genç beyinler ön plana çıkacak.
Aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 16 ülkeden lisans, lisans üstü ve halihazırda bir eğitim kurumunda çalışan araştırmacılardan oluşabilecek ekipler A ve B olarak belirlenen iki yarışma aşamasında kendilerini gösterecek.
Yarışacak olan ekipler, internet sitelerinde çıkan reklamların veri setlerini inceleyerek en doğru tahmin algoritmalarını makine öğrenmesi yoluyla bulmaya çalışacak. Diğer aşamada ise ekipler, kendilerine verilen veri setleriyle, mobil cihazlarda arama motoru tahmin sıralamalarının doğruluğunu arttırmaya yönelik algoritmayı bulmaya çalışacak.
Jüriler arasında Nanjing Üniversitesi’nden Profesör Zhi-hua Zhou, Georgia Teknoloji Enstitüsü’nden Profesör Pascal Van Hentenryck, Roma Üniversitesi’nden Profesör Guiseppe de Giacomo bulunuyor. Eylül’ün 20’sine kadar yarışmaya katılım devam edecek. Birincilik ödülü ise 30 bin dolar.
