Muhalif liderlere yurt içinde ve yurtdışında baskı politikaları uyguladığı bilinen Rusya, parlamento seçimleri öncesinde de bu tutumunu sürdürdü. Muhalif Alexei Navalny’nin seçim öncesinde geniş katılımlı anketler yaparak stratejik oy kullanımını kolaylaştıran Akıllı Oylama uygulamasının Apple ve Google mağazalarında satışını engellemek için haftalardır uğraş veren Moskova yönetimi, istediği sonucu elde etti.
Uygulamayı ulusal bir tehdit olarak göstermek isteyen Rusya’dan gelen baskılara boyun eğen iki firma, muhalif liderin uygulamasını mağazalarından kaldırdı. Rus hükümetinin sanal sansür ve Rus vatandaşlarının erişimine açık olan çevrimiçi içerikleri kontrol etme iştahı bir taraftan yönetimin perspektifini gösterirken dünya devi iki firmanın takındığı ‘suç ortaklığı’ tutumu da özgürlükler açısından endişe verici bulunuyor.
SANDIKTA ŞAİBE ‘AKILLI OYLAMA’YI DOĞURMUŞTU
2011 yılında gerçekleştirilen Duma seçimlerine düşen gölgenin ardından Vladimir Putin döneminin en büyük kitlesel protesto hareketi yaşanmış ve Kremlin o zamandan bu yana seçimlerde aday olmanın önüne koyduğu engelleri devam ettirmişti. İktidarın bu tavrını en net şekilde gösteren olay ise 2018 yılında yapılan başkanlık seçiminde bir mahkemenin muhalif lider Navalny’nin seçime giremeyeceğine hükmetmesi olmuştu.
Bu gelişmeler üzerine Navalny’nin ekibi 2019’nin Eylül ayında gerçekleştirilen yerel seçimlerden itibaren destekçilerini stratejik oy kullanmaya davet etti. Bu plana göre, tüm muhalifler Putin’in Birleşik Rusya partisine karşı kazanma şansı en yüksek olan adayı destekleyecekti. İşte Akıllı Oylama tam da burada devreye girdi.
UYGULAMA BAŞARIYA ULAŞTI
Rus seçmenin indirdiği uygulama üzerinden yapılan anketler, en güçlü muhalif adayın belirlenmesini sağladı. Böylece Birleşik Rusya partisine siyasi kayıp yaşatmak isteyen herkes bu adaylara yoğunlaştı. Birleşik Rusya’nın Moskova’da birkaç sandalye kaybetmesi üzerine Navalny, projenin ‘başarılı’ olduğunu ilan etti.
Navalny’nin ekibi, geçen yıl yapılan belediye seçimlerinde de aynı projeyi uyguladı ve sonuçlar muhalifler açısından bir kez daha olumlu yorumlandı. Navalny’nin stratejisti olarak bilinen Leonid Volkov kısa süre önce Associated Press ajansına yaptığı açıklamada uygulama hakkında şunları söyledi: “Şu ana kadar Akıllı Oylama tarafından onaylanan adayların yaklaşık yüzde 15 ila yüzde 20’si yasama meclislerinde sandalye kazandı. Şimdilik her şeyi yapacak gücümüzün olduğunu söyleyemeyiz. Daha gidecek çok yol var.”
TEHLİKEYİ FARK EDEN PUTİN HAREKETE GEÇTİ
Uygulama üzerinden sağlanan oy hareketliliği Kremlin’in hoşuna gitmedi. Anketler Putin’in Birleşik Rusya’sının oy oranlarının yüzde 30’un altına düşerek tarihi dipleri yaşadığını gösteriyor. Böyle bir siyasi konjonktürde muhalif oyların stratejik hareket etmesi iktidar cenahında alarm zillerinin çalması anlamına geliyor.
Tehlikeyi fark eden Putin yönetimi harekete geçerek söz konusu uygulamanın Google ve Apple mağazalarından satışını engellemek için dünya devi iki şirkete baskı uygulamaya başladı. 2 Eylül’de hükümet şirketlere uygulamanın kaldırılması talimatını gönderdi.
Şirketlerin kararı uygulamayı reddetmeleri üzerine konuyu diplomatik düzeleme taşıyan Rusya Dışişleri Bakanlığı, ABD’nin Moskova Büyükelçisini çağırarak ‘Rus seçimlerine müdahale’ edildiği konusunda şikâyette bulundu. Daha sonra ise Rus GSM şirketlerinin Google dokümanlara erişiminin durdurulduğu duyuruldu. Diğer yandan, Rusya’nın egemenlik komisyonuna davet edilen şirket yetkilileri uygulamayı kaldırmamaları durumunda ‘bazı engellerle’ karşılaşacakları konusunda uyarıldı.
TEKNOLOJİ DEVLERİ PES ETTİ, MOSKOVA KAZANDI
Uluslararası boyut kazanan konuda Rusya’nın ardı ardına gelen hamleleri sonuç verdi. Navalny’nin ekibi uygulamanın her iki şirketin mağazalarından kaldırıldığı bilgisini açıkladı.
Haber üzerine hayal kırıklığı yaşayan muhalif kamuoyu şirketlerin kararına sert tepki verdi. Navalny’nin stratejisti Volkov, şirketlerin “Kremlin’in şantajına boyun eğdiklerini” yazdı.
TÜM PLATFORMLAR KREMLİN’İN RADARINDA
Başarısız bir suikast girişiminin ardından ülkeye dönen ve derhal tutuklanan Navalny’nin destekçileri tarafından düzenlenen protestolar, Moskova yönetimi tarafından yakından izleniyor. Uluslararası haber ajansları, Navalny destekçilerinin sosyal medya paylaşımları nedeniyle tutuklandığı bilgisini geçiyor.
Uluslararası imajının sarılmasını istemeyen Moskova bu görüntülerin yayılmasını da engellemek istiyor. Rus yetkililer, gerek ulusal ve uluslararası basına gerekse yabancı (YouTube, Facebook, Twitter ve TikTok) ve yerli platformlara (VKontakte ve Odnoklassniki) bu içerikleri kaldırması mesajını verdi. Şirketlerin çoğu bu çağrıya da olumlu yaklaşarak Kremlin’e istediğini verdi.
