BM’nin internet üzerinden işlenen siber suçlarla mücadele amacıyla küresel bir anlaşma geliştirme çalışmaları insan hakları savunucularının tepkisine sebep oldu. Hak savunucuları anlaşmanın devletlere daha önce benzeri görülmemiş yetkiler tanıyacağını ve bu durumun bunun insan haklarını ciddi manada aşındırabileceği eleştirilerini getiriyor. Taslağın geniş çaplı bir anlaşmaya dönüşmesi halinde ifade özgürlüğü ve vatandaşların internetteki mahremiyetinin zarar göreceği düşünülüyor.
Budapeşte Sözleşmesi olarak bilinen söz konusu küresel siber suç anlaşmasının çerçevesi büyük ölçüde Avrupa Konseyi tarafından oluşturulması ve dünyanın geri kalanının görüşüne başvurulmamış olması nedeniyle Avrupa merkezli olmakla da eleştiriliyor.
Siber suçlara karşı küresel bir iş birliği anlaşması geliştirme önerisinde büyük ölçüde Moskova’nın etkili ve istekli olduğu görülüyor. Rusya’dan gelen taslak önerisi, hükümetlerin “siyasi, ideolojik, sosyal, ırksal, etnik veya dini nefret veya düşmanlık motivasyonu taşıyan yasa dışı eylemler, bu tür eylemlerin savunulması ve meşrulaştırılması veya bunlara erişim sağlanması” gibi eylemleri kriminalize etmesini beraberinde getiriyor.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin söz konusu çalışmalar hakkında Mart ayında yaptığı açıklamada, “çatışmaları önlemek ve küresel siber uzayda karşılıklı yarar sağlayan bir ortaklık kurmak için tasarlanmış evrensel uluslararası yasal anlaşmalar imzalamanın gerekli olduğuna” inandığını söylemişti.
Aralarında Çin’in de bulunduğu diğer yedi ulus devlet, hükümetlerin BM tarafından hazırlanan bir anlaşmaya dayanarak ifade özgürlüğünü aşındırmasına imkan vermekle eleştirilen öneriye destek verdi. 8 Nisan’da kendi teklifini sunan Amerika Birleşik Devletleri ise, “Bu Sözleşmedeki hiçbir şey, Birleşmiş Milletler Şartı ve uluslararası insan hakları hukuku da dahil olmak üzere, devletlerin ve bireylerin uluslararası hukuk kapsamındaki diğer hak ve yükümlülüklerini etkileyecek şekilde yorumlanamaz” açıklamasıyla gelmişti.
Rusya devletlere internet üzerinde tam hakimiyet sağlamayı amaçlıyor. Her ne kadar Ukrayna’yı işgal etmesi sebebiyle Rusya’nın uluslararası kamuoyunda eli zayıflamış olsa da, birçok devletin Moskova’dan gelen bu öneriye olumlu yaklaşmasından endişe ediliyor. BM gözlemcileri 30 Mayıs’ta başlayacak olan müzakerelerin anlaşmaya varmasının yıllar alabileceğini söylüyor.
HRW: HÜKÜMETLER HER EYLEMİ KRİMİNALİZE EDEBİLİR
İnsan Hakları İzleme Örgütü’nde (HRW) kıdemli araştırmacı ve dijital haklar savunucusu olan Deborah Brown, bu geniş hakların hükümetlerce suistimal edilmeyeceğinin garantisi olmadığını söyledi. Brown, “Bir alanda gerçekten iyi görünen şeyler başka bir alandaki bir şeye feda edilebilir. Bazı eyaletler ve hükümetler ifade özgürlüğünün daha fazla savunucusu iken aynı zamanda mahremiyetten vazgeçmeye razı olabilir. Bu yüzden ‘Gerçekten müdahaleci bir ortamda yasaların uygulanabilmesi için verilere erişimi feda etmemizde sorun yok’ diyebilirler.” dedi.
Brown, HRW’nin birçok insan hakları aktivistinin internette söyledikleri şeyler nedeniyle siber suçlar kapsamında hapse girdiklerini belgelediğini söylerken, anlaşma kapsamında “hükümetin münasip gördüğü her şeyin suç; ve internetin kullanıldığı her eylemin de artık siber suç olarak damgalanmasından” endişelendiklerini dile getirdi.
